Zekat ve fitre üzerine 10 güncel soru ve cevapları

1- Benim param var; ama hem borcum hem de alacağım var. Bu durumda zekatımı nasıl hesap edeceğim?

Zekatın hesabı çok kolay. Yeter ki verme azim ve aşkınız zayıflamasın. Yoksulun malınızın içindeki hakkını vermenin sorumluluğunu olanca ağırlığıyla hissedin ve 'Rabb'ime şükürler olsun, bana da zekat verme mutluluğu nasip etti' diye şükür sevincini yaşayın.

Bu konuda kısaca denebilir ki: En baştan zekatı vereceğiniz sırada elinizde mevcut olan paranızı tespit edin, sonra buna alacaklarınızı ilave edin, vereceklerinizi de çıkarın. Bundan sonra geride kalan yekûnun her bin lirasına 25 lira zekat takdir edin..

Tekrar ederek ifade edecek olursak diyebiliriz ki; alacağınızın zekatını siz vereceksiniz, borçlu olan değil. Çünkü alacağınız para sizindir, borçlunun parası değil. Nitekim vereceğinizin zekatını da siz değil, alacaklı verecektir. Çünkü borcunuz olan para da sizin değil, alacaklınındır.

Ancak, alacağınızı alma ümidi zayıfsa, hemen değil de alınca verirsiniz. Alamazsanız zaten bir zekat borcu da söz konusu olmaz.

2- Bir işyerine ortağız.. Zekatımızı nasıl vereceğiz?

Ortaklar kendi hisselerine ait olan miktarın zekatlarını kendi başlarına verirler. Herkes kendi hissesinin sorumlusudur çünkü..

3- Dükkanımda malım var. Ben zekatımı nasıl hesap edip de vereceğim? Malın alış fiyatını mı; yoksa satış fiyatını mı esas alacağım?

Malın alış değerinden zekatını vereceksin, diyenler olduğu gibi, alış değeri ile satış değerinin ortasını esas almak daha adil olur, diyenler de vardır. Tercih size aittir.

4- Ticaret için değil de binme ihtiyacım için aldığım arabam var. Ayrıca oturduğum evim, kirada olan mülküm de mevcut. Bunlara zekat vermem gerek mi?

Bindiğiniz arabaya, oturduğunuz evinize, kirası için beklettiğiniz mülkünüze zekat vermeniz gerekmez. Bunlar alıp satmak için beklettiğiniz ticaret malı değil, gelirinden geçinmek istediğiniz sabit değerlerdir.

5- Elimde ev almak ya da hacca gitmek, yahut da bir temel ihtiyaç almak için beklettiğim param var. Bunların da zekatını verecek miyim?

Bir görüşe göre, beklettiğiniz parayı ya almak istediğiniz ihtiyaca harcayacaksınız, yahut da zekat zamanında elinizde bekliyorsa zekatını vereceksiniz. Bir diğer görüşe göre ise bu para ihtiyaç almak için beklediğinden zekatını verme mecburiyeti yoktur.. Denebilir ki, vermekte emniyet var; ama mecburiyet yoktur..

6- Zekat ve fitre vereceğim adam günahkar da olsa verebilir miyim?

Günahkar Müslüman'a zekat fitre vermek caizdir. Ancak dindar, takva sahibi insanlara vermek elbette daha sevaplıdır. Aldığı parayı harama, içkiye harcayacağını sandığınız muhtacın hanımına gıda maddesi olarak vermek de caizdir.

7- Zekat verirken (temlik) şartını ileriye sürenler, alacaktaki para zekata sayılmaz, diyorlar.. Bunun bir kolayı yok mu?

Diyanet ilmihalinde borçlunun lehine olan bir tutumu tercih etmenin uygun olacağı ifade edilerek, borçluya, 'Alacağımı zekata sayarak borcunu sildim, rahat et' demenin yeterli olacağı görüşü ifade edilmiştir. Temliki geniş manada anlayan bu hükmü ben de uygun bulmaktayım. İsteyenler borçluya, 'Alacağımı zekata saydım, rahat et' diyerek borçluyu rahatlatabilirler. Diyanet'in ilmihalinde bilgi vardır.

8- Zekat ve fitre kimlere verilmez, kimlere verilir?

Anneye, babaya, dedeye, nineye; oğula, kıza, bunların çocukları olan torunlara zekat, fitre verilmez.. Bunlara zekatla değil öz servetle bakılır, destek verilir.. Bunların dışında zekat ve fitre verilecekleri de şöyle sıralamak mümkündür:

Evlenip başka aileye karışmış ihtiyaç sahibi kız kardeşe, ayrı ev kurmuş oğlan kardeşe, bunların çocukları olan yeğenlere, kayınpedere, kayınvalideye, ihtiyaç ciddi ise damada, geline, halaya, teyzeye, dayıya, diğer akraba ve komşulara.. bilhassa yoksul öğrencilere, onların vekillerine zekat fitre verilebilir. Verilmelidir de..

9- Bu seneki zekatımı verirken çok ihtiyaç duyulan bir yer olursa gelecekteki muhtemel zekatımı da şimdiden verebilir miyim?

Evet, verebilirsiniz. Gelecek senede bu miktarı zekatınızdan düşebilirsiniz..

10- Zekat verirken kalpteki niyet yeterli midir?

Evet, yeterlidir. Dille söyleme mecburiyeti yoktur.
Ahmet Şahin