İslâm şartlarının beşincisi hac'dır. Hac,belli zamanda, belirli yerleri özel bir şekilde ziyaret etmektir. Hicretin dokuzuncu yılında farz olmuştur. Hac hem mal, hem de beden ile yapılanbir ibadettir. Belirli şartları taşıyan müslümanların ömründe bir defahacca gitmesi farzdır. Allah'ın her emrinde olduğu gibi haccın farz kılınmasındada bir çok hikmetler ve faydalar vardır. Çeşitli ülkelerden mukaddes topraklara gelen, dilleri verenkleri ayrı olan müslümanların tek gaye etrafında bir araya gelmesi vehep birlikte Allah'a yönelmesi İslâm kardeşliğini güçlendirir. Müslümanlarınbirbiri ile tanışmalarını, birbirlerinin dert ve sıkıntılarına çarebulmalarını sağlar. Zengin-fakir her seviyede müslümanın ihrama girerek aynıkıyafet içinde bulunması insanlara eşitlik fikrini aşılar, mahşer gününühatırlatır. Sevgili peygamberimizin doğup büyüdüğü, İslâm dini'nin cihana yayılmaya başladığı kutsal yerleri görmek ruhlara manevibir heyecan verir, dini duyguları kuvvetlendirir. Kutsal yerlerde insankendisini Allah'a daha yakın hisseder, yaptığı ibadetlere kat kat fazlasevab verilir. Allah rızası için hac vazifesini yapan ve insanlara kötülüketmekten sakınanların (kul hakları hariç) birçok günahı bağışlanır.Bu konuda peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur: «Kim Allah için hacceder de kötü söz ve davranışlardan sakınırsa,annesinin onu doğurduğu günkü gibi günahlarından arınmış olarak döner.»(Riyazü's-Salihin, c.II, s. 521)
Hac Kimlere ve Ne Zaman Farzdır
Aşağıdaki şartları taşıyanlara hacca gitmek farz olur:
1) Akıllı olmak, 2) Erginlik çağına gelmiş olmak, 3) Müslüman olmak, 4) Hür olmak, 5) Haccın farz olduğunu bilmek. (Bu şart müslüman olmayan ülkelerde müslümanlığıkabul edenler içindir. İslâm ülkelerinde yaşayan müslümanlar için haccınfarz olduğunu bilmemek özür değildir.) 6) Zorunlu ihtiyaçlardan başka hacca gidip dönünceye kadar kendisinin vebakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin geçinebileceği maddi güce sahip olmak. 7) Durumuna uygun bir vasıta ile hac yolculuğunu yapabilmesi için vasıta veyol masraflarını karşılayacak parası olmak. Hac vazifesini yapabilecek zamana yetişmiş olmak. Saydığımız bu şartlardan başka hac vazifesini bizzatyapmak için şu şartların da bulunması gerekir. Bunlara haccın edasınınşartları denir.
Haccın Edasının Şartları:
1) Vücutça sağlıklı olmak, (Kör, kötürüm ve hac yolculuğuna dayanamayacak derecede hasta ve yaşlı olmamak.) 2) Hacca gitmesine bir engel bulunmamak, (Hapiste olmak gibi) 3) Yol güvenliği olmak, 4) Kadının yanında kocası veya evlenmesi caiz olmayan bir mahremi bulunmak. 5) Kocası ölmüş veya boşanmış olan kadınların iddet süreleri bitmiş olmak. Bu saydığımız şartlara sahip olan bir kimsenin önündekiilk hac mevsiminde hacca gitmesi farz olur.
Haccın Vacipleri (*)
1 - Müzdelife'de vakfe. 2 - Safa ile Merve tepeleri arasında sa'y etmek 3 - Cemreleri taşlamak (Şeytan taşlamak) 4 - Saçları traş etmek veya kısaltmak 5 - Sader (veda) tavafını edâ etmek
Haccın Sünnetleri (*)
Kudûm tavafı yapmak, erkeklerin kudûm ve ziyâret tavafındaremel yapmaları (Reml: Adımları kısaltıp, omuzları silkerek çalımlı birşekilde yürümektir. Tavafın ilk üç şavt'ında yapılır), Safa ile Mervearasında sa'y ederken, orada bulunan iki direk arasında erkeklerin süratlicegeçmeleri, Bayram gecelerinde Mina'da yatmak, arefe günü, güneş doğduktansonra Mina'dan Arafat'a gitmek, Müzdelife'den Mina'ya bayram günü sabahı,henüz güneş doğmadan hareket etmek, Müzdelife'de gecelemek ve cemreler arasında(Şeytan taşlama esnasında) tertibe riayet etmektir.
Umre
Umre, belirli bir zamana bağlı olmadan usulüne göre ihrama girdikten sonra tavaf etmek, sa'y yapmak ve traş olmaktan ibarettir. Umre sünnettir. Umre için belirli bir zaman yoktur. Arefeve onu izleyen kurban bayramı günleri olmak üzere yılda beş günün dışındaher zaman umre yapılabilir.
(*) Bu bölümler, Yusuf KERİMOĞLU "Emanet ve Ehliyet", Hac Bahsi kitabından alınmıştır.